मुघलांचं वैभव, क्षणात राख – हेच शिवरायांचं उत्तर!

🔥 शिवाजी महाराजांच्या सुरतेवरील स्वारीबाबत काही विचारप्रवर्तक मुद्दे: 

“लूट” हा शब्द अश्लील नाही, ऐतिहासिक आहे

मध्ययुगीन युद्धशास्त्रात लूट हा विजयाचा अनिवार्य भाग मानला जात होता. प्रत्येक स्वारी म्हणजे शत्रूच्या संसाधनांवर ताबा मिळवणे, आणि त्या साधनांचा वापर राज्यविस्तारासाठी करणे – हे शिरस्ते होते. लुटलेला माल हा वैयक्तिक स्वार्थासाठी नव्हे, तर स्वराज्याच्या तिजोरीत जमा होत असे.

भूषण कवीचा उल्लेख – समकालीन पुरावा

भूषणसारखा समकालीन कवी अत्यंत धीट शब्दांत ‘लुटि लियौ सुरति शहर’ असे वर्णन करतो आणि त्याबद्दल शिवरायांनी त्याला शिक्षा न करता उलट गौरवच केला. हे दाखवते की, त्या शब्दाचा उपयोग शिवरायांसाठी अपमानकारक नव्हता.

 सभासद बखरमध्ये स्पष्टपणे 'लुटिले' असे शब्दप्रयोग

राजाराम महाराजांच्या अधिपत्याखाली लिहिलेल्या सभासद बखरीत स्पष्टपणे “शहर दोन दिवस लुटिले” असा उल्लेख आहे. हे उल्लेख थेट राजघराण्याच्या सत्ताधीशांच्या संमतीने केले गेलेले आहेत.

 शिवरायांची नैतिक लुट – स्त्रियांना आणि सामान्य जनतेला हात लावला नाही

इतिहासातील अन्य लुटींमध्ये प्रजेवर अत्याचार, स्त्रियांवर बलात्कार, मंदिरांची नासधूस हे प्रकार सर्रास असायचे. मात्र शिवरायांच्या सुरतेच्या स्वारीत स्त्रीलज्जा, धार्मिक श्रद्धा आणि सामान्य जनतेची इज्जत राखूनच मालमत्ता गोळा करण्यात आली – ही त्यांच्या नैतिकतेची झलक आहे.

शत्रूच्या संपत्तीवर दावा ठेवणे हा राष्ट्रहितासाठी होता

सुरत ही तत्कालीन भारतातील एक समृद्ध व्यापारी बंदरशहर होतं. ती सगळी संपत्ती मुघलांच्या ताब्यात असताना तिचा वापर मराठा स्वराज्याच्या उभारणीसाठी केला गेला. हे राष्ट्रप्रेमाचं रूप नव्हे काय?

इतिहासाचे विकृतीकरण नको – तर समजून घेणे आवश्यक

आजकाल काहीजण भावनांच्या भरात "लूट" ऐवजी "स्वारी" म्हणण्याचा आग्रह धरतात. मात्र इतिहासामध्ये भावना नव्हे तर वस्तुस्थिती महत्वाची असते. जर इतिहासाचं भाष्य बिनपुराव्याच्या भावनिक आग्रहावर आधारित असेल, तर तो इतिहास नसून कल्पित ठरेल.

शब्दांपेक्षा कृती मोठी – शिवरायांच्या विचारांची आठवण

शिवाजी महाराजांना त्यांच्या कार्यावरून ओळखले पाहिजे, त्यांच्या नैतिकतेवरून ओळखले पाहिजे. "लूट" म्हटली म्हणून त्यांचं मोठेपण कमी होत नाही, उलट त्या लुटीच्या व्यवस्थापनात त्यांनी दाखवलेली शिस्त, शौर्य व दूरदृष्टी हीच त्यांची खरी ओळख आहे.

उपसंहार :

"सत्य इतिहासास भिडून त्याच्याशी मैत्री करा, त्यात फेरफार न करता त्यातून शिकण्याचा प्रयत्न करा" – ही शिकवण आपल्याला शिवाजी महाराजांच्या चरित्रातूनच मिळते. म्हणून सुरतेची स्वारी "लूट" होती हे मान्य करून, त्या लुटीची नैतिक बाजू, उद्दिष्ट आणि कार्यपद्धती लक्षात घेतली, तर ती फक्त एक स्वारी नव्हे, तर एक नियोजित व राष्ट्रहितार्थ यशस्वी मोहिम होती हे स्पष्ट होते.