💰 वीरजी व्होरा – जगातील सर्वात श्रीमंत व्यापाऱ्याला शिवरायांचा तडाखा 🚩
इतिहास नेहमी सामर्थ्यवान राजे, योद्धे व साम्राज्यांवर लिहिला जातो. पण व्यापार्यांनीही त्यात मोठी भूमिका बजावली आहे. १७व्या शतकात भारतातील सुरत हे जागतिक व्यापाराचे केंद्र होते आणि या व्यापाराचे "सम्राट" होते – वीरजी व्होरा.
त्याची आर्थिक ताकद इतकी प्रचंड होती की त्याला त्या काळचा बिल गेट्स म्हणता येईल.
💎 वीरजी व्होरा – संपत्तीचा महाकुंभ
डच रेकॉर्ड्सनुसार तो त्या काळातील जगातील सर्वात श्रीमंत व्यक्ती मानला गेला.
त्याची संपत्ती ८० लाख रुपये (१७व्या शतकातील) इतकी होती. आजच्या काळात याची किंमत अंदाजे ५०-६० हजार कोटी रुपये होईल.
त्याच्या गोदामांत इतकी चांदी साठवलेली होती की ती संपूर्ण भारत ४ वर्ष वापरू शकेल!
इस्ट इंडिया कंपनी, डच, फ्रेंच, पोर्तुगीज, मोगल आणि पर्शियन साम्राज्यांना याने कर्जे दिली होती.
भारतात आग्रा, सुरत, भडोच, कोकण, गोवलकोंडा, म्हैसूर, मद्रासपर्यंत व्यापार शाखा होत्या, तर विदेशात पर्शिया, अरब, आफ्रिका, युरोपसह सुमारे ७ देशांत व्यावसायिक जाळं होतं.
⚔️ शिवाजी महाराज विरुद्ध वीरजी व्होरा
छत्रपती शिवाजी महाराजांनी सुरत लुटीचा निर्णय घेतला, कारण मुघल आणि परदेशी साम्राज्यांना प्रचंड संपत्ती पुरवणाऱ्या या शहरावर तडाखा देणे हे राजकीय आणि आर्थिक दोन्ही दृष्टिकोनातून महत्त्वाचे होते.
शिवरायांनी सुरुवातीला वीरजी व्होरा याला संरक्षणाची हमी देत "सहकार्य कर" अशी विनंती केली.
मात्र अहंकारात बुडालेल्या वीरजीनं ही मागणी नाकारली.
परिणामी शिवरायांनी सुरतची लूट केली.
या लुटीत –
६,००० किलो सोने
२८ पोती हिरे-मोती-माणके
५० लाख रुपये रोख
मराठ्यांच्या हाती आले.
इतकंच नव्हे तर, वीरजी व्होराची व्यापारी साम्राज्यं डळमळीत झाली, आणि या धक्क्यातून तो कधी सावरला नाही. १६७५ मध्ये तो मृत्यू पावला.
🌍 राजकीय आणि आर्थिक संदेश
शिवरायांचा हल्ला हा केवळ लूट नव्हता; तो मुघलांच्या आर्थिक कणावर थेट प्रहार होता.
जागतिक सामर्थ्य गाजवणाऱ्या व्यापाऱ्यालासुद्धा मराठ्यांच्या तलवारीपुढे नतमस्तक व्हावं लागलं.
शिवाजी महाराजांनी दाखवून दिलं की "सत्ता फक्त तलवारीत नसते, तर अर्थकारणावर नियंत्रण ठेवणं हाच खरा विजय असतो."